Хүнсний бусад бүрдэл хэсгүүдийн нэгэн адил хийжүүлсэн ундаанд агуулагдах нүүрсхүчлийн хийн аюулгүй байдлыг албан ёсны эрх бүхий байгууллагаас хянаж үзээд аюулгүй болохыг нь баталсан байдаг. Хийжүүлсэн гэдэг ойлголтын цаана нүүрсхүчлийн хийг ойлгодог ба энэ нь ундаанд хамар цоргих хүчтэй амт, мэдрэмжийг өгдөг. Нүүрсхүчлийн хий нь бидний эргэн тойронд байгаль дээр байж байдаг хий юм. Бид агаараас хүчилтөрөгчийг амьсгалан авч нүүрсхүчлийг ялгаруулж байдаг. Харин ургамал үүний эсрэг нүүрсхүчлийн хийг шингээж, хүчилтөрөгчийг ялгаруулж байдаг.
Сар: 5 сар 2023
Судалгааны ажлын дүнгээс үзэхэд хийжүүлсэн ундаа эхлээд аманд орох үед хийжүүлсэн ус нь хэлэн дээрх хэд хэдэн хүлээн авагчуудыг цочроон аман дотор чимчигнэх мэдрэмжийг төрүүлнэ (Simmons 1999; Cowart 1998).
Ундааг залгих үед хийжүүлсэн ундаан дах нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг юм. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд энерги авсны дүнд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна.
Заримдаа ундааг хурдан хурдан залгилж уух үед нүүрсхүчлийн хийтэй хамтаар агаар залгигдаж ходоодонд орно. Ийнхүү гэдсэнд орсон хий нь олон нийтийн дунд унгах, хэхрэх зэрэг таагүй байдал үүсгэн биеэс гадагшлахыг эс тооцвол ямар нэгэн асуудал үүсгэхгүй (Cuomo 2009).
Хийжүүлсэн ундаа ууснаар бие махбод хөөхгүй. Хийжүүлсэн ундаан дахь нүүрстөрөгчийн давхар ислийн үндсэн хэсэг нь ходоодонд ордоггүй, хийн ихэнх нь ундааны савыг онгойлгоход алдагддаг. Ходоодонд орсон багахан хэмжээний хий нь хоол боловсруулах эрхтний ханаар хурдан хугацаанд, хялбархан шимэгддэг юм. Ийнхүү бие махбодод шимэгдэж байгаа хийн хэмжээг ердийн нөхцөлд бие махбодын ялгаруулж байгаа хийтэй харьцуулахад өчүүхэн бага хэмжээ гарна (Cuomo 2009).
Коффеинжүүлсэн, эсвэл хийжүүлсэн ундаа уух нь таны ясыг хэврэгшүүлж, ясны сийрэгжилт үүсгэхгүй. Ясны сийрэгжилтийн олон улсын сан (International Osteoporosis Foundation) – аас гаргасан ясны сийрэгжилт үүсгэх эрсдэлтэй хүчин зүйлсийн жагсаалтад нас, эм хүйс, гэр бүлийн түүх, цэвэршилт, муу хооллолт, кальци ба Д амин дэмийн хангалтгүй хэрэглээ, хангалтгүй дасгал сургуулилт, биеийн жингийн доод индекс (хэт туранхай байх), тамхи татах, согтууруулах ундааг хэт их хэрэглэх зэргийг багтаасан байна.
Шүдний эрүүл ахуйг сахих нь эрүүл шүдтэй байх хамгийн чухал арга юм. Элсэн чихэр ба нүүрс ус агуулсан бүхий л хоол, хүнс, ундаа нь шүд хорхойтоход хүргэж болно. Хүчиллэг орчинд шүд цоорох эрсдэл өндөр байдаг. Ихэнх оргилуун ундаанууд жүрж, алим болон усан үзэмний шүүсний нэгэн адилаар хүчил агуулсан байдаг. Иймээс ундаа уух болон хоол идэх бүртээ амны хөндийн ариун цэврийг сайтар сахих нь шүд цоорох өвчнөөс бүрэн сэргийлэх маш том алхам юм шүү.
Хийжүүлсэн зарим ундаанд агуулдагддаг илчлэг багатай ба илчлэггүй чихэрлэг амт оруулагчдын хоногт авах зөвлөмж хэмжээг үзүүллээ:
Ацесульфам кали (Ace-K):
Биеийн жингээр тооцоход 15 мг/кг буюу ойролцоогоор 70 кг жинтэй хүний ацесульфам калигийн хоногт хэрэглэгдэх зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь манай 25 ширхэг лаазтай (ацесульфам кали агуулсан) ундаанд агуулагдах хэмжээтэй тэнцэнэ.
Аспартам:
Биеийн жингээр тооцоход 50 мг/кг буюу ойролцоогоор 70 кг жинтэй хүний аспартамын хоногт хэрэглэгдэх зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь манай 15 ширхэг лаазтай (Аспартам агуулсан) ундаанд агуулагдах хэмжээтэй тэнцэнэ.
Сахарин:
Биеийн жингээр тооцоход 15 мг/кг буюу ойролцоогоор 70 кг жинтэй хүний сахарины хоногт хэрэглэгдэх зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь манай 15 ширхэг лаазтай (Сахарин агуулсан) ундаанд агуулагдах хэмжээтэй тэнцэнэ.
Сукралоз:
Биеийн жингээр тооцоход 5 мг/кг буюу ойролцоогоор 70 кг жинтэй хүний сукралозын хоногт хэрэглэгдэх зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь манай 5 ширхэг лаазтай (сукралоз агуулсан) ундаанд агуулагдах хэмжээтэй тэнцэнэ.
Стивийн ханд:
Биеийн жингээр тооцоход 12 мг/кг буюу ойролцоогоор 70 кг жинтэй хүний стивийн хоногт хэрэглэгдэх зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь манай 5 ширхэг лаазтай (стивиа агуулсан) ундаанд агуулагдах хэмжээтэй тэнцэнэ.
Фруктозын агууламж өндөртэй эрдэнэ шишийн сироп ба элсэн чихэр нь фруктоз ба глюкозыг бараг ижил харьцаагаар агуулдаг учраас тэдгээрийн чихэрлэг амт нь ялгарахгүй шахам адилхан байдаг. Тэдгээрийн найрлага бараг ижилхэн учраас нэгэнт хэрэглэсэн бол биемахбод фруктозын агууламж өндөртэй эрдэнэ шишийн сироп, элсэн чихэр хоёрыг бараг л ялгалгүй хүлээж авна. Нэгэнт хоол идэх дуршлыг хангадаг учраас фруктозын агууламж өндөртэй эрдэнэ шишийн сироп нь элсэн чихэртэй адил үр дүнтэй байдаг юм. Элсэн чихэр ба фруктозын агууламж өндөртэй эрдэнэ шишийн сиропоор амталсан хийжүүлсэн ундаануудыг харьцуулан үзсэн 2007 оны судалгаанаас харахад цангаа тайлах, богино хугацаанд энергиэр хангах талаараа ялгаагүй байсан байна. (Melanson, 2007; Monsivais, 2007).
Хэрэглэгчид зуу гаруй жилийн туршид илчлэг багатай ба илчлэггүй чихэрлэг амт оруулагчдыг хэрэглэж, таашаал авсаар ирсэн боловч зарим хүмүүс ийм төрлийн нэмэлтүүдийг хорт хавдар ба бусад өвчинтэй холбохыг оролддог юм.
- АНУ–ын Хорт Хавдрын Үндэсний Хүрээлэнгээс илчлэг багатай ба илчлэггүй чихэрлэг амт үүсгэгчид нь хүний биед хорт хавдрын эрсдэл үүсгэдэггүй гэж дүгнэсэн.
- Америкийн Хоол Судлалын Нийгэмлэгээс илчлэгтэй, илчлэг багатай болон илчлэггүй чихэрлэг амт оруулагчид нь эрүүл, тэнцвэртэй хооллолтын нэг хэсэг нь байж, хэрэглэгчдэд таашаал өгнө гэсэн байна.
- Дэлхийн олон газарт зохион байгуулагддаг “Чихэрлэг амт оруулагчдыг зохицуулах хурал”-д,
Олон улсын эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдлын эрх бүхий байгууллага “Илчлэг багатай ба илчлэггүй чихэрлэг амт оруулагчид нь бүх насны бүлгийнхэнд аюулгүй, хэрэглэгчид чихэрлэг амтыг мэдрэн таашаал авахад сайн сонголт болно” хэмээн зарлан мэдэгдсэн байдаг.
Үгүй. Илчлэг багатай ба илчлэггүй чихэрлэг амт үүсгэгчид бол дэлхий дээр хамгийн сайн судлагдсан хүнсний бүрдэл хэсэг бөгөөд хэдэн зуун судалгаагаар түүний аюулгүй байдлыг баталжээ. Манай бүтээгдэхүүнүүдэд хэрэглэдэг чихэрлэг амт үүсгэгчдийн аюулгүй байдлыг бүрэн баталгаажуулсан юм. Кока-Кола компани бүтээгдэхүүний аюулгүй байдал, чанарыг дээд зэргээр хангаж ажилладаг. Жор орцын бүх бүрдэл хэсгүүд нь бүтээгдэхүүнийг худалдаалдаг улс орнуудын хууль, дүрэм, стандартад бүрэн нийцсэн байдаг. 2011 онд хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслүүдийн анхаарлыг тодорхой хэмжээгээр татсан 2 судалгааны ажлыг тоймлон үзсэний дүнд,
Европын Хүнсний Аюулгүй Байдлын Газраас (European Food Safety Authority (EFSA)) “энэ хоёр судалгааны ажил нь аспартам болон Европын холбооноос аюулгүй байдлыг нь баталгаажуулсан хүнсний бусад нэмэлтүүдийн аюулгүй байдлын үнэлгээнүүдийг дахин авч үзэх шалтгаан болохгүй” гэж дүгнэсэн юм. Цаашид ч Европын Хүнсний Аюулгүй Байдлын Газар энэ чиглэлээр хийж буй шинжлэх ухааны ажлуудыг анхаарч, үнэлж байх болно.
Ундаанд хэд хэдэн төрлийн илчлэгтэй чихэрлэг амт оруулагчдыг хэрэглэдэг. Хамгийн түгээмэл нь элсэн чихэр, фруктозын агууламж өндөртэй эрдэнэ шишийн сироп, фруктоз, глюкоз ба зөгийн бал болно. Эдгээр нь бүгдээрээ бие махбодыг энергээр хангах ба түүнийг нь калориор хэмжинэ.